Kodeks karny w art. 54 i 55 przewiduje możliwość uczestniczenia pokrzywdzonego w postępowaniu sądowym w roli ubocznego oskarżyciela posiłkowego lub subsydiarnego oskarżyciela posiłkowego.
Kim jest uboczny oskarżyciel posiłkowy?
Uboczny oskarżyciel posiłkowy jest osobą występującą w toku postępowania przed sądem obok oskarżyciela publicznego - prokuratora, popierając oskarżenie. Na gruncie art. 54 § 1 k.k., jeżeli akt oskarżenia wniósł oskarżyciel publiczny, pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działać w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Złożenie oświadczenia może nastąpić pisemnie lub ustnie.
Niezwykle istotne jest dochowanie wskazanego powyżej terminu, ponieważ jego uchybienie wiąże się z niemożnością późniejszego wstąpienia do postępowania w roli ubocznego oskarżyciela posiłkowego. Z uwagi na konsekwencje, z jakimi wiąże się niedotrzymanie ww. terminu na złożenie oświadczenia, a także łatwość przeoczenia w czasie rozprawy ostatniego momentu, podczas którego może zostać złożone oświadczenie, zalecane jest uprzednie pisemne zgłoszenie chęci uczestniczenia w postępowaniu w roli ubocznego oskarżyciela posiłkowego.
Wstąpienie do postępowania w roli ubocznego oskarżyciela posiłkowego możliwe jest również w przypadku cofnięcia aktu oskarżenia przez prokuratora. W takiej sytuacji, pokrzywdzony, który uprzednio nie korzystał z uprawnień oskarżyciela posiłkowego, może w terminie 14 dni od powiadomienia go o cofnięciu przez oskarżyciela publicznego aktu oskarżenia oświadczyć, że przystępuje do postępowania jako oskarżyciel posiłkowy.
Kim jest subsydiarny oskarżyciel posiłkowy?
W przypadku powtórnego wydania przez organy ścigania postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania, pokrzywdzony może w terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowieniu prokuratora nadrzędnego o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia wnieść subsydiarny akt oskarżenia do sądu.
Inny pokrzywdzony tym samym czynem również może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do postępowania. Do sprawy wszczętej na podstawie aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela posiłkowego może w każdym czasie wstąpić prokurator, stając się oskarżycielem publicznym. Postępowanie toczy się wówczas z oskarżenia publicznego, a pokrzywdzony, który wniósł akt oskarżenia, korzysta z praw ubocznego oskarżyciela posiłkowego.
Na uwadze należy mieć również fakt, że akt oskarżenia wniesiony przez pokrzywdzonego powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata, radcę prawnego albo radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.
Czy Sąd może odmówić dopuszczenia pokrzywdzonego do postępowania w roli oskarżyciela posiłkowego?
Sąd może odmówić pokrzywdzonemu uczestniczenia w postępowaniu w roli oskarżyciela posiłkowego, jeżeli uzna, że jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli lub uzna, że dana osoba nie jest uprawniona do uzyskania przedmiotowego statutu lub jej akt oskarżenia albo oświadczenie o przystąpieniu do postępowania zostało złożone po terminie.
Adwokat - jak może pomóc?
Wstąpienie przez pokrzywdzonego do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego to duże wyzwanie i niemałe emocje związane z toczącą się sprawą. Pokrzywdzony nieobeznany w prawie karnym nie zawsze może właściwie i należycie reprezentować swoje interesy, dlatego warto skorzystać z pomocy prawnej doświadczonego w prawie karnym adwokata.
Materiał partnera: Adwokat Rybnik